Khi phân tích CFA và SEM trên AMOS, với các bạn đang mới bắt đầu làm quen với công cụ này sẽ dễ mắc phải các lỗi cơ bản khiến phần mềm không thể thực hiện tính toán. Dưới đây là một số lỗi/vấn đề phổ biến và cách khắc phục.
1. Lỗi AMOS: Tên file AMOS hoặc đường dẫn thư mục chứa file AMOS có dấu Tiếng Việt.
Lỗi này tùy phiên bản hệ điều hành Windows và phiên bản AMOS mà có các thông báo khác nhau. Do vậy, khi mọi thiết lập AMOS của bạn đều phù hợp, nhưng thực hiện chạy phân tích lại có lỗi, bạn thử kiểm tra lỗi đường dẫn Tiếng Việt trước nhé.
Ví dụ trên phiên bản AMOS 24 và Windows 11, lỗi này có thông báo dạng: "An error occure whilte attempting to read the file..."
Kiểm tra vấn đề về Tiếng Việt, tuyệt đối không để xuất hiện dấu Tiếng Việt liên quan đến:
- Đường dẫn thư mục chứa file SPSS dùng cho chạy AMOS
- Đường dẫn thư mục chứa file AMOS
- Tên file SPSS dùng cho chạy AMOS
- Tên file AMOS.
2. Lỗi AMOS: Amos will require the following pairs of variables to be uncorrelated
Khi phân tích CFA, SEM, sau khi nhấp vào nút Calculate Estimate, một thông báo như hình bên dưới xuất hiện với nội dung: "Amos will require the following pairs of variables to be uncorrelated."
AMOS sẽ đưa ra cảnh báo này nếu chúng ta không nối các mũi tên 2 chiều để khai báo tham số tương quan giữa các biến độc lập trong mô hình. Nếu vấn đề này xuất hiện ở CFA, bạn cần nối các mũi tên 2 chiều cho tất cả các biến tiềm ẩn xuất hiện trong diagram. Nếu vấn đề xuất hiện ở SEM, bạn cần nối mũi tên 2 chiều cho tất cả các biến độc lập. Nếu bạn không xác định được nên kéo mũi tên cho biến nào, bạn hãy làm theo hướng dẫn ở thông báo: BH <> QH nghĩa là hãy nối mũi tên 2 chiều cho BH và QH.
3. Lỗi AMOS: Missing observations
Khi thực hiện phân tích, chúng ta nhận được thông báo trả về với mô tả như sau: "An error occurred while attempting to fit the model" kèm với hình ảnh bên dưới.
Vấn đề này xảy ra khi dữ liệu của chúng ta tồn tại missing. Ví dụ trong trường hợp này, biến QC5 trong tập dữ liệu có một ô missing dữ liệu tại quan sát số 10. Cách xử lý là chúng ta xóa đi quan sát số 10 này trên dữ liệu hoặc chúng ta điền giá trị missing vào. Nếu không xác định được giá trị missing, bạn có thể dùng giá trị mean làm tròn của cột QC5 để điền con số vào. Ví dụ: trung bình cộng mean của QC5 là 3.22, bạn điền và chỗ missing là 3.
4. Lỗi AMOS: The observed variable is represented by an ellipse in the path diagram
Khi phân tích chúng ta nhận được thông báo với nội dung: "The observed variable, X, is represented by an ellipse in the path diagram."
Vấn đề này thường phát sinh khi biến tiềm ẩn trong diagram CFA hay SEM trùng tên với một biến có sẵn dữ liệu trong tệp data.
Cụ thể với trường hợp này, trong khuôn dữ liệu đã có biến QC và trên diagram AMOS, cũng có sự xuất hiện của biến tiềm ẩn QC, do vậy phần mềm sẽ báo có lỗi và không cho thực hiện phân tích.
Cách xử lý là chúng ta hoặc đổi tên biến trên khuôn dữ liệu hoặc tên biến tiềm ẩn trên diagram để 2 tên không trùng nhau là được. Bạn có thể thêm tiền tố f_ hay F_ là tiền tố phổ biến trong thống kê cho 1 trong 2 biến trùng nhau, ví dụ QC thành f_QC hoặc F_QC.
5. Lỗi AMOS: The variable is represented by a rectangle in the path diagram, but it is not an observed variable.
Khi phân tích chúng ta nhận được thông báo với nội dung: "The variable, X, is represented by a rectangle in the path diagram, but it is not an observed variable."
Vấn đề này thường phát sinh khi biến quan sát có mặt trên diagram AMOS nhưng trên dữ liệu đầu vào thì không có biến này. Bạn cần check lại tên biến trên diagram và dữ liệu đầu vào, đảm bảo trùng khớp hoàn toàn tên biến.
6. Lỗi AMOS: The following variables are endogenous, but have no residual (error) variables
Khi thực hiện phân tích SEM, chúng ta nhận được bảng cảnh báo bên dưới kèm với nội dung: "The following variables are endogenous, but have no residual (error) variables."
Lỗi này xảy ra trong SEM khi biến phụ thuộc hoặc các biến quan sát chúng ta không gắn phần dư hay sai số.
Cụ thể trong trường hợp này, NB là biến phụ thuộc (nhận mũi tên tác động hướng về) nhưng chúng ta không gán phần dư vào.
Cách xử lý là chúng ta sẽ bổ sung thêm phần dư còn thiếu cho các biến phụ thuộc, bổ sung sai số còn thiếu cho các biến quan sát.
7. Lỗi AMOS: The model is probably unidentified hoặc The (probably) unidentified parameters are marked
Khi phân tích, icon View the output path diagram sẽ bị khóa, chúng ta không thể xem nhanh kết quả output trên diagram CFA hoặc SEM.
Kèm với đó là kết quả trong Output chúng ta nhận được các thông báo như: The model is probably unidentified. In order to achieve identifiability, it will probably be necessary to impose 1 additional constraint hoặc The (probably) unidentified parameters are marked.
Lỗi này phát sinh khi chúng ta không gán constrain hoặc regression weight cho 1 trong các mũi tên từ biến tiềm ẩn lên biến quan sát hoặc từ biến bậc 2 sang biến bậc 1. Hãy kiểm tra tất cả các construct trong diagram CFA hoặc SEM của bạn, có nhóm construct nào bạn bỏ sót regression weight là 1 cho một trong các mũi tên hay không, nếu có hãy bổ sung vào. Cụ thể trong trường hợp này, ở construct BH chúng ta không gán bất kỳ một regression weight nào cho các mũi tên từ BH lên các biến quan sát. Do vậy khi phân tích chúng ta nhận được thông báo Regression Weight ở các biến quan sát đều là unindentified.
Việc gán regression weight cho một trong các mũi tên cũng cần được áp dụng khi bạn có các biến bậc hai. Ví dụ trong diagram bên dưới, MM là biến bậc hai của 4 biến bậc một QC, QH, KM, BH. Khi biểu diễn trên diagram, chúng ta cần gán regression weight là 1 cho một trong các mũi tên từ biến bậc hai sang bậc một.
Xem thêm: Phân tích + đọc kết quả CFA trên AMOS
Xem thêm: Phân tích + đọc kết quả SEM trên AMOS
8. Lỗi AMOS: Lỗi plugin hiện dấu chấm hỏi trong AMOS
Khi truy cập vào menu Plugins, một số plugin hiển thị dấu chấm hỏi trước tên và khi nhấp vào plugin không hoạt động.
Để xử lý tình trạng này các bạn truy cập vào lại thư mục chứa plugin của AMOS. Đường dẫn thư mục này thường sẽ là C:\Users\Tên user máy tính\AppData\Local\AmosDevelopment\Amos\Số phiên bản AMOS\Plugins. Cũng lưu ý rằng, đường dẫn thư mục này có một số thư mục bị ẩn đi, các bạn sẽ cần thiết lập máy tính hiển thị thư mục/tệp tin ẩn mới thấy được. Để hiển thị thư mục ẩn trong máy tính các bạn tìm kiếm ngoài Google với từ khóa "hiển thị thư mục ẩn windows" và làm theo hướng dẫn. Hoặc các bạn có thể truy cập nhanh vào thư mục Plugins thông qua bài viết này.
Sau khi tới thư mục Plugins, các bạn tìm các file plugin có dấu chấm hỏi trong AMOS và nhấp phải chuột vào file đó và chọn Properties. Cửa sổ Properties của file plugin hiện ra, bên dưới cùng các bạn tích vào Unlock, tiếp theo chọn OK, chọn Apply là hoàn thành.
Vẫn còn nhiều lỗi cơ bản khi thực hiện phân tích SEM và CFA trên AMOS, bài viết này sẽ không liệt kê hết các trường hợp. Nếu bạn gặp vấn đề lỗi trên AMOS khiến phần mềm không cho thực hiện tính toán. Bạn nên đọc kỹ thông báo lỗi, dịch sang Tiếng Việt để nắm được lỗi xuất phát từ đâu và tìm cách xử lý.