Giá trị phân biệt (discriminant validity) chính là việc xem xét một khái niệm có thực sự khác với so với các khái niệm nghiên cứu khác bởi những tiêu chuẩn thực nghiệm. Vì vậy, việc tính toán giá trị phân biệt nhằm chỉ ra rằng một khái niệm nghiên cứu là duy nhất và phản ánh hiện tượng khác biệt so với các khái niệm nghiên cứu khác trong mô hình.
1. Hệ số tải chéo Cross-loading trong SMARTPLS là gì?
Hệ số tải chéo Cross-loading là hệ số tương quan giữa một biến quan sát (observed variable) và một nhân tố (factor) khác không phải nhân tố mẹ. Nói cách khác, nó đo lường mức độ mà một biến quan sát "tải" lên một nhân tố không phải là nhân tố chính của nó.
Trong bảng Cross-loadings dưới đây, có hai phần bôi màu nền là nền xanh và nền trắng:
- Nền xanh: là hệ số tải ngoài Outer loading của biến quan sát tải lên nhân tố mẹ của nó.
- Nền trắng: là hệ số tải chéo Cross loading của biến quan sát tải lên các nhân tố khác không phải nhân tố mẹ của nó.
Từ ví dụ ở bảng trên, biến CV1 tải lên nhân tố mẹ CV với hệ số tải là 0.817 được gọi là hệ số tải ngoài. Biến CV1 tải lên nhân tố DK là 0.240, tải lên nhân tố GV là 0.425, tải lên nhân tố TL là 0.148, thì các giá trị 0.240, 0.425, 0.148 gọi là hệ số tải chéo Cross Loading.
2. Đánh giá tính phân biệt qua hệ số tải chéo Cross-Loading trong SMARTPLS
Xét ví dụ bảng hệ số tải chéo Cross Loadings từ kết quả SMARTPLS bên dưới. Có 4 nhân tố trong mô hình gồm CV (2 biến quan sát), DK (3 biến quan sát), GB (3 biến quan sát), TL (4 biến quan sát).
Với kết quả ở trên, gần như toàn bộ hệ số tải ngoài của các biến quan sát đều lớn hơn hệ số tải chéo. Riêng biến TL4, biến này thuộc biến tiềm ẩn TL nhưng lại tải mạnh ở GB hơn với hệ số tải chéo cột GB lên tới 0.709 trong khi hệ số tải ngoài chỉ 0.415. Điều này nói lên rằng, biến TL4 đang vi phạm giá trị phân biệt bởi nó đang đo lường mạnh cho biến GB thay vì biến TL.
Với tình huống biến quan sát không đảm bảo được tính phân biệt trong bảng hệ số tải chéo Cross Loadings trên SMARTPLS, chúng ta nên loại biến này khỏi diagram và thực hiện phân tích lại mô hình đo lường.
Trường hợp rà soát lại ý nghĩa của biến TL4, nếu biến quan sát TL4 này giải thích mạnh cho nhân tố GB. Chúng ta có thể biện luận để giữ lại biến quan sát này và hiệu chỉnh lại cấu trúc thang đo, đưa biến TL4 làm một biến quan sát của GB thay vì TL như thang đo gốc.
Xem thêm: Đánh giá tính phân biệt thang đo bằng bảng Fornell and Larcker
Xem thêm: Đánh giá tính phân biệt thang đo bằng HTMT trong SMARTPLS